بررسی پاسخ دو گونه بومی (دنایی) و زراعی گیاه دارویی آویشن به برخی کودهای زیستی

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی بر عملکرد کمی و کیفی دو گونه از گیاه دارویی آویشن آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان کرج (محمدشهر) در سال زراعی 1390 اجرا گردید. عامل گونه در دو سطح (l thymus vulgaris و thymus daenensis) در کرت اصلی و کودهای زیستی نیتروکسین (عدم تلقیح و تلقیح)، بیوفسفر (عدم تلقیح و تلقیح) و بیوسولفور (عدم استفاده و استفاده) در کرت های فرعی قرار گرفتند. در این تحقیق صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، قطر تاج، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه، سطح برگ، عملکرده ماده تر و خشک در هکتار، درصد و عملکرد اسانس و همچنین کلروفیل a، b و کلروفیل کل اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر گونه در صفات ارتفاع بوته، شاخه فرعی، وزن تر در هکتار، وزن خشک در هکتار و عملکرد اسانس و قطر ساقه اختلاف معنی داری نشان داد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (3/31 سانتی متر)، تعداد شاخه فرعی (7/8 عدد)، قطر ساقه (9/5 میلی متر)، عملکرد ماده تر (4054 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد خشک (1590کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (3/15 کیلوگرم در هکتار) در گونه ولگاریس بدست آمد و نسبت به گونه بومی دنایی تفاوت معنی داری نشان داد. بررسی تاثیر کودهای زیستی نشان داد که تلقیح با کود زیستی نیتروکسین(8/11 کیلوگرم در هکتار) نسبت به عدم تلقیح با این کود زیستی(3/10 کیلوگرم در هکتار) تاثیر معنی داری بر عملکرد اسانس داشته است. همچنین تعداد شاخه جانبی، سطح برگ، عملکرد ماده تر و خشک تحت تاثیر تلقیح با کود زیستی بیوفسفر قرار گرفت و از این نظر تفاوت معنی داری نسبت به شاهد نشان داد. بررسی سطوح کود زیستی بیوسولفور نیز نشان داد که استفاده از باکتری های اکسید کننده گوگرد تاثیر معنی داری بر قطر تاج (3/29 سانتی متر)، ارتفاع(26 سانتی متر)، شاخه جانبی (9/8 عدد)، عملکرد ماده تر(3283 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد خشک گیاه(1367 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس در هکتار (7/11 کیلوگرم در هکتار) داشته است. بررسی اثرات متقابل نشان داد که کاربرد توام این کودهای زیستی توانست مقادیر اکثر صفات مورد بررسی را افزایش دهد به طوریکه بیشترین عملکرد ماده تر(4567 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد خشک(1800 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (2/18 کیلوگرم در هکتار) در استفاده همزمان از نیتروکسین، بیوفسفر و بیوسولفور و از گونه ولگاریس بدست آمد. درصد اسانس و میزان کلروفیل تحت تاثیر هیچ کدام از تیمارها قرار نگرفت. در مجموع نتایج حاصله از این بررسی نشان داد کاربرد کودهای زیستی دارای نقش قابل توجهی در بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن بوده و می تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی مورد توجه قرار گیرد.